THE

MAWU

OCTOBER 1912

Amayi ndi Anzanu

Kodi munthu angadziteteze bwanji ku mabodza kapena kunyoza ena?

Mwa kukhala oona mtima mu malingaliro, wolankhula zowona, ndi zochita chabe. Ngati munthu angaganize zabodza ndipo akunena zowona, mabodza kapena mwano sizingamugonjetse. Poona ngati zopanda chilungamo komanso mabodza ambiri padziko lapansi, mawuwa sangaone ngati akunena zoona. Komabe, nzoona. Palibe amene amafuna kunenedwa; palibe amene akufuna kunamizidwa; koma anthu ambiri amanama ndi kunenera ena. Mwina bodza ndi laling'ono chabe, "bodza loyera"; mwina woneneza amangochitika mwa njira ya miseche, kuti muzicheza. Komabe, bodza ndi bodza, ngakhale lingakhale la utoto kapena lotchedwa. Chowonadi ndi chakuti, ndizovuta kupeza aliyense amene amaganiza moona mtima, amalankhula zoona komanso amachita zinthu mwachilungamo. Wina angavomereze kuti izi ndi zoona kwa ena, koma angakane ngati zitaperekedwa kwa iye. Kukana kwake, komabe, kumatsimikizira kunena kwake mwa iye, ndipo ndi mnzake. Chizolowezi cholira kulira mabodza ndikunyoza anthu ambiri, koma osachepetsa zopereka zathu, chimayambitsa ndikusunganso zinthu zambiri komanso zochuluka zomwe zikugulitsidwa, ndikupangitsa omwe akuyenera kuchita nawo khalani okhudzidwa kapena ovulazidwa ndi mabodza komanso mabodza.

Bodza lili mdziko lakhalidwe lomwe kupha kumakhala mthupi lanyama. Yemwe akuyesa kupha amipha thupi. Yemwe amanama za wina wavulaza kapena akufuna kuwononga mawonekedwe a mnzake. Ngati wophedwayo sangapeze khomo la chida chake mthupi la wom'gwirirayo, sangapambane poyesayesa yake yakupha, ndipo zikuoneka kuti akagwidwa adzalangidwa chifukwa cha zomwe wachita. Pofuna kupewa kulowa mthupi la chida chakupha, wofunsirayo ayenera kuti adadziteteza yekha ndi chovala chankhondo kapena china chake chomwe chikuletsa kuukira. Wopha anthu amakhalidwe abwino amagwiritsa ntchito bodza, zabodza, woneneza, ngati zida zake. Ndi izi amatsutsana ndi omwe amamufuna. Kuti adziteteze ku zida za wakuphayo, wovulalayo ayenera kuti wavala zida zake. Kukhala wowona mtima m'malingaliro, kunena zowona pakulankhula, ndi chilungamo pakuchita, zimanga za iye amene sangathe kumuukira. Zida izi sizikuwoneka, komanso mabodza kapena zonyoza sizikuwoneka, kapena mawonekedwe. Ngakhale sichinawonekere, zinthu izi ndizowona kuposa bfuti, mpeni, kapena chida chachitsulo. Bodza kapena woneneza sizingakhudze zomwe zimayang'aniridwa moona mtima komanso moona, chifukwa kunena zowona ndi zowona zimakhala zabwino zosatha; Mabodza awo ndi zabodza ndi zotsutsana nawo, ndipo ndi zoyipa zomwe sizabwino. Bodza silingagonjetse chowonadi. Kusinjirira sikungagonjetse kuwona mtima. Koma ngati m'malo mokhala wowona mtima m'malingaliro mwake munthu aganiza mabodza ndikulankhula zabodza, kuganiza kwake ndi malankhulidwe ake zimapangitsa kuti chikhalidwe chake chikhale chosatetezeka komanso chosagwirizana ndi mabodza abwino kapena wonenedwayo. Ngati, komabe, machitidwe ake atetezedwa ndi chida chomwe adapangidwa kuti akhale wowona mtima pakuganiza ndi kunena zoona, ndiye kuti zida zomwe adayang'anirazi zidzakhudza yemwe adawaponya ndipo iye mwini adzakumana ndi mavuto chifukwa cha zomwe adachita. Ili ndi lamulo m'dziko lakhalidwe. Iye amene wavulaza mnzake mwa mabodza ndi miseche, nawonso adzazunzika chifukwa cha zabodza za ena, ngakhale chilango chikhoza kubwezeretsedwa. Ndikwabwino kuti munthu aphe mnzake pomupezanso pomwepo, ndi zida zowona mtima ndi zowona zakezake, chifukwa akuwoneka ndipo adzaona posachedwa malingaliro olakwika ndi zochita zake, ndipo Posakhalitsa musaphunzire kunama, osachita cholakwika chifukwa sangachite cholakwika popanda kudzipweteka. Akaphunzira kuti sayenera kuchita zoyipa ngati sangapewe cholakwa, posachedwa amaphunzira kuchita bwino chifukwa chabwino ndi chabwino.

"Mabodza oyera" abodza komanso miseche yopanda pake sizinthu zazing'ono zopanda pake zomwe zimawoneka ngati maso osawoneka. Ndiwo mbewu zakupha ndi zolakwa zina, ngakhale kuti nthawi yotalika ikhoza kulowerera pakubzala mbewu ndi kukolola chipatso.

Pamene wina anama bodza lomwe silinazindikiridwe, amauza mnzake, enanso, mpaka atapezeka. ndipo amakhala wabodza wolimba, wotsimikizika mu chizolowezi. Wina ukamunama, nthawi zonse amakhala akunamizira mnzake kuti abise woyamba, ndi wachitatu kuti abisa awiriwo, ndi zina mpaka mabodza ake amasemphana wina ndi mnzake. Kupambana kwake koyambirira komwe akupitilira pakuwonjezera mabodza ake, adzakhala wopanda mphamvu ndi wosweka pomwe ana a lingaliro lake adzaitanidwa kuti achitire umboni motsutsana naye. Yemwe amadzitchinjiriza mwa kuwona mtima, chowonadi, chilungamo, m'malingaliro ndi zolankhula ndi zochita zake, sangodzitchinjiriza ku ziwopsezo zabodza komanso miseche; aphunzitsa momwe asamuukire iwo omwe amamuwukira ndi momwe angadzitetezere mwa kukhala ndi zida zosaoneka koma zosagonjetseka. Adzakhala philanthropist weniweni chifukwa cha kulimba kwamakhalidwe komwe ena adalimbikitsidwa kukulitsa. Adzakhala wokonzanso, pokhazikitsa kuwona mtima, kunena zoona komanso chilungamo m'malingaliro ndi malankhulidwe. Chifukwa chake ndi upandu womwe ukutha, nyumba zakukonzanso zidzathetsedwa ndikutsekeredwa ndende, ndipo ndi malingaliro akhama, munthu adzakhala ndi chisangalalo ndipo adzazindikira kuti ufulu ndi chiyani.

Mnzanu [HW Percival]